لنجان شهرستانی که آوازه آن قرنهاست در گوش گیتی پیچیده و در سال 1000 ه.ق وقتی شاه عباس، اصفهان را به عنوان مرکز سیاسی ایران برگزید و پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد، زمان آغاز رونق و شکوفایی لنجان نیز رقم خورد واز این رونق و شکوه بهره فراوانی برد، چرا که لنجان منطقه سرسبز و حاصلخیز بود که با اصفهان فاصله چندانی نداشت و بسیار زود بیشه زارها، تفرج گاهها و شکارگاههای سرسبز آن مورد توجه شاه عباس قرار گرفت و نامش بر سر زبانها افتاد پس از آن هر کس بدان پا نهاده است این شهرستان زیبا را را ستوده و از این سرزمین شگفتیها، زیباییها و مهد هنر، صنعت و فرهنگ به نیکی و احترام یاد کرده است.
لنجان به دلیل مهاجرپذیر بودن به «ایران کوچک» معروف است چرا که در دل خود تمام قومیتهای ایران را جای داده و یکی از شهرهای استان اصفهان بوده که دارای جلوههای زیبا و چندین هزار ساله است و در سالهای قبل از 1355 ه.ش به لنجانات معروف بوده است ، که شامل شهرستانهای فلاورجان و مبارکه و بخشی از خمینیشهر فعلی بوده که در سال 1355 بخش فلاورجان و در سال 1369 نیز بخش مبارکه از آن جدا و به شهرستان تبدیل شدند و در حال حاضر شهرستان لنجان دارای 9 شهر و دو بخش مرکزی و بخش باغ بهادران است که در فاصلهی 35 کیلومتری جنوب غربی استان اصفهان واقع شده و یکی از زیباترین شهرستانهای استان اصفهان بهشمار میآید.
شهرستان لنجان در مسیر مواصلاتی پنج استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، بوشهر و فارس قرار دارد و مسافرانی که از این استانها قصد سفر به اصفهان را دارند از این شهرستان میگذرند.
شهرستان لنجان در کنار ساحل زیبای زایندهرود آرمیده است و دراین منطقه،در کرانههای رودخانه زاینده رود بیشههای انبوه و باغهای زیبا قرار دارد از این رو این شهرستان نیز همانند سایر شهرستانهایی که در مسیر زایندهرود قرار دارند یکی از مراکز مهم تولید «برنج» در استان اصفهان بشمار میرود چرا که قسمت عمده اراضی این شهرستان به کشت برنج اختصاص دارد
البته سابقه کاشت برنج در این شهرستان به دو هزار سال گذشته و دوره ساسانیان باز میگردد و در طومار شیخ بهایی نیز که نزدیک به 500 سال پیش نوشته شده است، حق آب لنجانات بیشتر به برنجکاری در این منطقه اختصاص یافته که این نشان از وجود برنجکاری در این منطقه از گذشتههای دور است و برنج لنجان نیز منشأ بومی داشته و در بیشتر مناطق کشاورزی و شالیکاری به زبان محلی «تولِکی» معروف بوده و هنوز به صورت سنتی و با دست انجام میشود.
برنج لنجان شامل گونههای ناب مانند سرخه و نوگورانی است و تنها برنج اصیل لنجانی است که دارای طعم و مزه منحصربه فرد بوده که با عطر و طعم خاص خود طرفداران بسیار زیادی را جذب کرده و علاوه بر استان اصفهان آوازه این برنج به شهرهای دیگر ایران نیز رسیده و به عنوان سوغات خواهان بیشماری دارد.
یکی از غذاهای محبوب و خوش طعم شهرستان لنجان دمپخت لاخُلی است که در قدیمالایام درون مطبخ که عمدتاً دیوارهای آن گِلی و سیاه بود، قسمتی به پخت برنج اختصاصی داشت و بر روی آتش و در کله اجاق یا زیر سه پایه آهنی، کماجدان سیاه مسی را بر آن قرار میدادند و آب را به درون کماجدان میریختند تا جوش بیاید؛ وقتی آب جوش می آمد گوشت را درون آن ظرف می انداخت تا خوب غل بخورد ونیم پخته گردد آنگاه نمک و ادویه و روغن و دیگر ادویهجات را هم به آن اضافه میکردند و برنج خیس خرده را روی آن می ریختند و هم میزدند تا دوباره جوش بیاید و سپس هم زمان با جوشیدن ظرف را از روی آتش برمیداشتند و همین که آب کماجدان کم میشد کماجدان را در زیر خاکستر از قرار میدادند و آتش جدیدی میافروختند و آن را با سوس برنج می پوشانند و با کمی پوشال برنج و با فوت کردن آتش شعله داری روی کماجدان را روشن میکردند
و پس به عمل آمدن دمپخت که در برخی محلات لنجان به «آش ِقِبولی» معروف بود را در کنار خانوده میل میکردند که البته امروز نیز دمپخت لاخُلی همچنان در این شهرستان شیفتگان خود را دارد و به مسافران نوروزی پیشنهاد میکنیم این غذای سنتی لنجان را حتما امتحان کنند، از دیگر غذاهای سنتی این منطقه که هنوز مرسوم مانده آش شیر (شیربرنج)، آش شله ماش با سبزی، آش کشک، کته، انواع دمپخت، شله زرد و انواع چلو است.
این نکته نیز در خصوص برنج لنجان قابل توجه است که برنج از قدیمالایام برنج در لنجان از جایگاه خاصی برخوردار بوده و کهنسالان میگویند در گذشته هنگام نوروز چلو میپختند و تا سیزدهبدر نیز همان غذا را اگر خشک هم میشد بر سر سفره عید میگذاشتند و در دید و بازدیدها در یک بشقاب آن برنج را میکشیدند و میگفتند: «بفرمائید، نمک تازه کنید».
اکنون نیز بعد از گذشت سالیان سال با قدری تنوع در ایام عید نوروز و به قصد تهیه تنقلات سنتی، برنج را میجوشانند و در آفتاب خشک میکنند، بعد از خشک شدن کامل برنج آن را با ماسه مخلوط کرده و روی تابه تفت میدهند و با پس و پیش کردن ماسهها برنج بو داده، جدا شده و آن را با الک از ماسه جدا میکنند و در ایام نوروز با آن از میهمانان نوروزی پذیرایی میکنند.
از آرد برنج نیز انواع غذاها، شیرینی و حلواهای خاص تهیه میشود و پیشنهاد میکنیم اگر به لنجان سفر کردید حتما از این غذاهای سنتی میل کنید.
سطح زیرکشت برنج در این شهرستان یکهزار و 900 هکتار بوده و میزان تولید آن نیز بالغ بر هفت هزار و 600 تن برنج مرغوب قابل مصرف است اما با توجه به شرایط موجود و بحران آب در استان سطح کشت برنج در شهرستان لنجان کاهش یافته است.
از دیگر محصولات کشاورزی این منطقه گندم و چغندر است و همچنین محصولات باغی که به عنوان سوغات لنجان معروف است هلو،انگور،گردو و زردآلو میباشد و میوههاى خشک نیز بادام سنگی، بادام مامایی، بادام محبی و گردو پوسته کاغذی است؛ شهرستان لنجان دارای 400 هکتار گردو و 700 هکتار بادام است و میزان تولید آنها نیز شامل 800 تن گردو و یکهزار و 400 تن بادام بوده است.
از نظر تاریخی، وجود برخی آثار تاریخی همچون قلعهی«گبر(کافر)» در منطقهی سد چم آسمان از توابع بخش باغبادران نشان از قدمت تاریخی لنجان در پیش از اسلام دارد؛ همچنین وجود تعداد انگشت شمار قبور قدیمی پیروان آیین«یهود» نیز حکایت از قدمت کهن این سامان دارد که با این وصف در دوران اسلامی خصوصاً سدههای پنجم و ششم هجری قمری (عصر سلاجقه) و سپس دوران صفوی به دلیل نزدیکی این منطقه به اصفهان (پایتخت صفویان )باعث رونق و توسعهی این شهرستان گردید نزدیکی این شهر به اصفهان در عصر صفوی ،باعث شد تا هنرهای سنتی و صنایع دستی در این دیار کهن در ادوار مختلف از رونق فراوانی برخوردار باشد بگونهای که هماکنون در این شهرستان هنرهایی از جمله قلمزنی، معرق چوب، منبتکاری، گلیمبافی، سازسازی، کندهکاری روی چوب، نقاشی روی سفال، سراجی سنتی (مصنوعات چرمی)، قالیبافی، حصیربافی، بوریا بافی، سرمهدوزی، ملیلهدوزی، پولک و منجوقدوزی، نگارگری ایرانی شامل مینیاتورسازی، تذهیب و تشعیر، صحافی (جلدسازی)، خطاطی، قلمکارسازی، طلاسازی سنتی (زیورآلات)، دوخت لباسهای سنتی، بافتنیهای سنتی، سوختروی چوب، نقشاندازی با ساقه برنج و گندم و شیشه گری فوتی اشاره کرد.
قلعه کافر
قدیمیترین اثر تاریخی این شهرستان همانگونه که اشاره شد بقایای قلعهی «گبر(کافر)» میباشد که در نزدیکی سد چم آسمان و در نزدیکی شهر باغبادران قرار دارد.
مسجد تاریخی جامع زرین شهر «رحیم خان»
مسجدتاریخی جامع زرین شهر «رحیم خان» از معدود بناهایی تاریخی شهرستان لنجان است که قدمت آن مربوط به اوایل دوره قاجار است که دارای یک شبستان اصلی و تعدادی طاقنما در محوطه حیاط با تزئنیات آجرکاری خفته –راسته و آجرکاری معقلی و کاشیکاری است که با شماره 15190 در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است و با شماره پلاک 157 دارای مالکیت وقفی است.
تزئینات ارزشمند آجرکاری سردرب با نقوش متنوع و کاشی کاری معقلی با رنگهای مشکی و فیروزهای و نیز سنگاب مرمرین جای گرفته در کنار شبستان اصلی با متن وقف نامۀ آن از ویژگی های این بنای تاریخی است. در مقبرۀ جای گرفته در یکی از حجرات، کتیبۀ قدیمی موجود است که موقوفات مسجد در آن ذکر شده است. با توجه به شواهد موجود در بنا، شالودۀ معماری بنا متعلق به دوره صفوی و به استناد کتیبه سردرب ورودی در تاریخ 1277 ه. ق. توسط شخصی به نام رحیم خان ریزی از نوادگان آیت الله شریعت بازسازی شده است.
بخشهایی از مسجد تاریخی متعلق به این دوران است.مجموعه باغ ملی که در مقابل جبهۀ جنوبی مسجد جامع قرار گرفته در گذشته گورستان قدیمی شهر بوده است که در دوران پهلوی به شکل پارک و فضای سبز در آمده است.
مسجد صباحی
مسجد صباحی در جنوب شرقی ز
رین شهر و درمحلی که بنا به باور عمومی زیستگاه اولیه مردم این شهر بوده است مسجدی قراردارد که با توجه به شواهد موجود توسط اسماعیلیان در دوران اقتدار آنان در این منطقه (قرن پنجم هجری) برای بزرگداشت حسن صباح و تکریم از وی احداث گردیده و از همین رو مسجد صباح نام گرفت که درمرور زمان بر اثر کثرت استعمال وتاثیر پذیری از لهجه ها مسجد صباحی خوانده شد.
بنای اولیه این مسجد از خشت های بزرگ و ضخیم مشابه خشت های بکاررفته درساختمان آتشگاه اصفهان متعلق به دوران ساسانی بنا گردیده است و از همین رو بسیاری از باستان شناسان قدمت بنای مذکور را به دوران پیش ازاسلام مربوط دانسته وماهیت اولیه آنرا آتشکدهای مربوط به عصرحاکمیت ساسانیان میدانند و با تکیه بر سنت رایج دوران اولیه اسلامی درتبدیل آتشکده ها به مساجد و زیارتگاههای اسلامی براین اعتقاد پای میفشارند . بنای قدیمی مسجد هشت ضلعی و ضخامت دیوارهای آن حدود 2متر و سقف آن گنبدی با ارتفاع متوسط بوده و راهروهایی در شمال و جنوب و یک راه ورودی به پشت بام داشت ولی اینک تنها دارای یک گنبد ودومناره و یک صحن کوچک است .
این مسجد درزمان احداث در داخل آبادی بوده لیکن به تد
ریج با گسترش آبادی به سمت زوینهای مرتفع شمال وغرب این محل متروک شده واینک در بطن مزارع حاشیه شرق ز
رین شهر واقع شده است .بناهای دیگری درجوار این مسجد وجود داشته که ازآنها اینک خرابه ای برجامانده است،یکی ازاین بناها حمام صحرایی بوده که 45 سال پیش تخ
ریب گردیده و زمین آن به مزرعه مبدل شده است،آسیاب تنوره که در ضلع جنوبی مسجد واقع بوده واینک دیواره ای از آن به جامانده ازدیگرابنیه این محل می باشد که ازتاریخی معادل حمام برخورداراست،این آسیاب با جریان آب بکار می افتاده و گندم وجو تولیدی اهالی را به آرد تبدیل میکرده است.
آسیاب مذکور نیز همچون حمام صحرایی تخ
ریب شده و محل آن اینک به مزرعه تبدیل شده است. این مسجد احتمالا باقیمانده قلاع اسماعیلیه در منطقه است که به نام حسن صباح بدین نام معروف شده است . برخی کارشناسان هم با توجه به اندازه خشتهای بنا ی اصلی که دقیقا هم اندازه وهم شکل خشتهای بنای آتشگاه اصفهان است بنای اصلی را آتشکده مربوط به پیش از اسلام می دانند که بعد ها تبدیل به مسجد شده است.
حمام ساحل
حمام حاج رضاقلی سلیمیان ریزی معروف به حمام ساحل زرینشهر با مساحتی در حدود 400 متر مربع دارای دو بخشی قدیمی و تقریبا نوساز است که در سال 1313 هجری قمری توسط حاج رضاقلی سلیمیان ریزی وقف شده است.
قدمت این حمام به دوره قاجاریه باز میگردد و بخش قدیمی این حمام شامل سربینه، گرمخانه و خزینه بوده که سقف این حمام با استفاده از گنبدهایی پوشیده شده و بخشهایی از آن نیز بر روی ستونهایی قرار گرفته است که امروز نیز به ثبت ملی رسیده است.
کبوترخانه باغ برجی شرقی زرین شهر
این کبوترخانه از دو استوانه و بادیرینگی صفویه میباشد که با شماره 19217/1386 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است اما در سال 1390 به دلیل بی توجهی مسولین بخشی از آن بوسیله مالکین زمینهای کناری ویران و متاسفاه تاکنون نیز بازسازی نشده است
البته کبوترخانههای زیبایی در اقصی نقاط شهرستان لنجان با زیباییهای خاص خود وجود دارند که دیدن آنها خارج از لطف نیست و در کرچگان برج کبوتر ۲۰۰ ساله موجوداست که گذشته ازآن به عنوان مکانی برای دیده بانی استفاده میشده است.
پل کله:
پل تاریخی(کله)ازجمله پلهای قدیمی بر روی بستر رودخانه زاینده رود است وبه شمارۀ 10238 در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است. در بنای این پل از سنگ و آجر و ساروج استفاده شده و طول آن 98 متر و پهنای آن 6 متر می باشد. پل دارای 11 دهانه و آب بُرهای مثلثی شکل است که دهانه ها در وسط پل دارای عرض بیشری می باشند. دهانه اولی از سمت شمال مربوط به نهر منشعب از رودخانه و از طریق دهانه دوم نهر دیگری جاری می شود که بیشه ای را در همان ناحیه مشروب می کند. پل کله دارای نمای آجری و فاقد تزئینات خاصی است. لیکن به نحو استادانه ای از ترکیب طبیعی جریان آب و معماری هماهنگ با آن استفاده شده و منظر بسیار زیبایی به وجود آورده است.
مسجد ناروندی (امام علی(ع)
مسجد تاریخی «ناروندی»به شمارۀ 26183 وبه تاریخ 26/12/87 در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است و قدمت این مسجد به دوران قاجار باز میگردد که محدود به یک شبستان است و درآن یک محراب وجود دارد
امامزاده سید بهاالدین ( شاه خراسون ) هاردنگ:
روستای«هاردنگ»از توابع شهر «چرمهین» و در بخش« باغ بهادران» شهرستان لنجان و 57 کیلومتری اصفهان واقع است. بنای بقعه امامزاده«شاه خراسون»در شمال این روستا و در دامنه کوه اوسین واقع شده است؛ به شماره 26176 به تاریخ 26/12/87 در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است. نسب این امامزاده بزرگوار طبق روایت بزرگان محل و معتمدین به امام موسی بن جعفر(ع) می رسد. ساختمان امامزاده قدمتی 200 ساله داشته و گنبدی روی امامزاده نصب شده که ارتفاع آن ازکف به 8 مترمی رسد.
در داخل حرم ضریحی چوبین در ابعاد 3×2 روی سنگ مزار امامزاده بزرگوار قرار دارد و بقعة فوق فاقد هر گونه تزیینات گچ بری و آینه کاری و کاشیکاری می باشد این زیارتگاه در حومۀ روستای هاردنگ از توابع شهرچرمهین و بر دامنۀ ارتفاعات زاگرس ؛ واقع شده است
با توجه به داشتن فضای باز طبیعی که به نوعی پارک طبیعی نیز محسوب می شود؛ در ایام تعطیلات نوروزی و تابستان به دلیل خنکی و تمیزی هوا مکان مناسب بازدید و اطراق گردشگران بسیاری است.
جاذبههای طبیعی لنجان:
آبشار شاهلولاک (شاهلورا)
منطقه طبیعی «شاه لولاک » که به نامهای «شاهلورا» ، «شاهلران» و«شالورا» خوانده می شود نام کوه و آبشاری زیبا و منحصر به فرد در پنج کیلومتری جنوب شهر چرمهین است. آبشار دارای سه قسمت : آبشارهای فصلی ، آبشار دائمی و آب چکانها این آبشار منحصر به فرد بودن آبشار به صورت چشمه از قلب کوه سرچشمه میگیرد و به سمت پایین سرازیر میگردد. قسمت زیرین آبشار دائمی با قندیل های عظیم نمکین به طرز باشکوهی آراسته گردیده است و با توجه به ارتفاع زیاد آبشار و استقرار قندیل های فوق، آب هنگام ریزش با اکسیژن هوا ترکیب شده و در برخورد با قندیل ها به صورت پودر به زمین میریزد.
از دیگر جاذبههای طبیعی شهرستان میتوان به بیشهزارهای پیرامون رودخانه که دهها کیلومتری در مسیر شهرستان امتداد دارد و باغها و کوچهباغهای پیرامون رود و همچنین تاسیسات تفریحی و قایقرانی در مسیر رود که توسط برخی نهادها همچون ذوبآهن ایجاد شده اشاره نمود. شایان ذکر است زایندهرود در طول مسیر خود در امتداد شهرستان دارای پیچ و خمهای فراوانی است که بخشی از این مناطق گردشگری شهرستان بشمار میروند .
از جمله مشاهیر و بزرگان این دیار میتوان به«مرحوم آیتاله سید ابوالحسن مدیسهای » مشهور به (آیت الله اصفهانی) از مجتهدین عالم تشیع و «آیتالله حاج آقای رحیم ارباب» که از سرشناسترین اساتید و فضلای حوزهی علمیهی اصفهان بوده اشاره نمود.
اولین شهید مدافع حرم شهرستان لنجان
شهید پویا ایزدی از بسیجیان مخلص شهرستان لنجان، اولین شهید مدافع حرم بود که قبل از شهادت در لشکر زرهی 8 نجف اشرف انجام وظیفه مینمود
پیکر مطهر این شهید مدافع حرم در زادگاهش شهر حمام بهخاک سپرده شد و با اهدا این شهید مردم شهید پرور لنجان بار دیگر ثابت کردند، در دفاع از حریم اهل بیت عصمت طهارت(ع) و دفاع از مظلوم آماده فدا کردن جان خود هستند
زرّین شهر- شهرزرّین ...
ما را در سایت زرّین شهر- شهرزرّین دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : 0334zarrina بازدید : 440 تاريخ : چهارشنبه 17 شهريور 1395 ساعت: 22:49